บางต้นอาจมีดอกออกมาเป็นเพศเดียว  และมีดอกเป็นสองเพศก็ได้ ผลเป็นรูปกลม หรือยาวแล้วแต่สายพันธุ์ ผลดิบมีสีเขียว ผลสุกมีเนื้อในเป็นสีเหลือง ส้ม หรือแดง มีเมล็ดอยูภายในจำนวนมาก บางพันธุ์อาจมีเมล็ดไม่มากนัก ส่วนที่รับประทานคือเนื้อในผล กินได้ทั้งดิบและสุก การรับประทานสด ๆ ได้ หรือนำไปปรุงเป็นอาหาร แบบดิบ หรือสุก  มะละกอมียางที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในหมักเนื้อให้นุ่มได้ ยางหรือเอนไซม์ เรียกว่า พาเพน บางครั้งนำไปเป็นยาช่วยระบบย่อยได้ สารอาหารที่อยู่ในมะละกอ ประกอบด้วยธาตุอาหารหลายชนิด เช่น โปรตีน ไขมัน แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก โซเดียม ไทอะมีน ไรโบฟลาวิน ไนอะซิน และ กรดแอสคอร์บิก(วิตามีน ซี )

สรรพคุณในทางยา  มะละกอทั้งผลและรากใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคได้ เช่น แก้อาการขัดเบา โดยใช้รากสด และรากแห้งมาต้มน้ำ กรองดื่ม เป็นยาระบายอ่อน ๆ เพราะช่วยเพิ่มจำนวนกากใยอาหาร แก้ท้องผูก  ผลมะละกอสุกมีสรรพคุณป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน และยาระบาย ผลมะละกอดิบช่วยย่อยโปรตีน ฆ่าพยาธิ  รากมะกอช่วยขับปัสวะ แก้ขัดเบา ผลมะละกอสุกรับประทานเป็นอาหาร การนำมะละกอดิบมาปรุงอาหารรับประทาน เช่น ทำส้มตำ แทนผักจิ้มน้ำพริก ยางมะละกอมีสารพาเพน (Papain) ช่วยในการหมักเนื้อให้อ่อนนุ่ม การรับประทานเนื้อมะละกอสุก ผลไม้ที่มีวิตามีซีจำนวนมาก ใบมะละกอสดนำมาตำให้แหลกผสมสุราขาวใช้พอกเท้าที่บวมลดอาการบวมลงได้ รากมะละกอสดตำให้แหลกผสมเหล้าโรงพอก  เมื่อมีหนามตำ ใช้ยางมะละกอใส่หนามจะหลุดออกมา ใช้แก้โดนพิษคันจากหอยบางชนิดใช้ยางมะละกอดิบทาจนหาย อาการปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ ทานมะละกอสุกมาก ๆ อาการปวดตามข้อ ปวดกระดูก ใช้มะละกอสดย่างไฟแล้วประคบแทนถุงน้ำร้อนบริเวณที่ปวด หรือตำพอหยาบห่อด้วยผ้าขาวบางทำเป็นลูกประคบ เป็นแผลพุพองใช้ใบมะละกอแห้งกรอบบดเป็นผง ผสมน้ำกระทิพอเหนียวข้นใช้พอกหรือทาที่บริเวณแผลได้ ผื่นคันใช้ใบมะละกอกับน้ำมะนาว และเกลือแกง ตำรวมกันให้ละเอียดเอาทั้งน้ำและเนื้อทาที่บริเวณผื่นคัน โครผิวหนัง กลาก เกลื้อน ฮ่องกงฟูต หรือโรคเท้าเปื่อย ใช้ยางมะละกอดิบทา ฆ่าเชื้อราได้

พันธุ์มะละกอ มะละกอตระกูลแขก เช่น พันธุ์แขกดำดำเนินสะดวก พันธุ์แขกดำศรีสะเกษ พันธุ์แขกนวล พันธุ์แขกหลอด  สายพันธุ์พีเอเนื้อแดง (PA-red)  สายพันธุ์พีเอเนื้อเหลือง(PA-yellow) สายพันธุ์โกโกดำ สายพันธุ์ปากช่อง สายพันซันไรท์ สายพันธุ์ท่าพระ(ท่าพระพันธุ์ 1เนื้อสีเหลืองส้ม ท่าพระพันธุ์2เนื้อสีเหลือง และท่าพระพันธุ์ 3เนื้อสีแดงอมส้ม) มะละกอสายพันธุ์ฮอลแลนด์

การขยายพันธุ์มะละกอ การปลูกด้วยการหยอดเมล็ด การเพาะเมล็ดนำต้ำกล้าไปปลูก  และการเสียบตอยอดจากต้นเดิม

การปฏิบัติดูแลรักษา มะละกอเป็นพืชล้มลุกลำต้นอวบน้ำและให้ผลผลิตเร็วอีกทั้งติดผลดกมาก ดังนั้นในการผลิตมะละกอให้มีคุณภาพดีจึงต้องดูแลเอา ใจใส่อย่างถูกต้องและเหมาะสม